Fas’tan ayrılmadan önce, son durak Kazablanka’ydı. Kazablanka’da görülmesi gereken en önemli yerlerden biri de Kral  II. Hasan Camii.

Kral II. Hasan, 1929 yılında dünyaya gelmiş. 1961 yılında,  babasının vefatı sonrası Fas tahtına geçmiş. Uzun süren krallığı döneminde Fas’a damgasını vuran biri. Suikastlerden kurtulmuş. Hanedan geleneklerine bağlı, sert bir yönetimle ülkeyi yönetirken, Fransa’nın  desteği ile batı dünyasına yakın bir dış politika izlemiş, Arap milliyetçi akımlarına karşı ülkeyi korumuş.

Cami yapma fikri, Kral II. Hasan’ın gördüğü bir rüya ile ortaya çıkmış. Caminin yeri olarak, Kuran-ı Kerim’in Hud Suresinin  ”(Onun) arşı su üzerindedir.” 7. ayetine uygun, 3/4 ü deniz doldurularak elde edilen 12 hektarlık alan seçilmiş.

Fas’ta eski yapıların yenilenmesini ve yeni yerleşim yerlerinin imara açılmasını sağlamak amacıyla, UNESCO’nun önerisiyle, 1970 yılında Fransız mimar Marcel Pinseau görevlendirilmiş. Mimar Marcel Pinseau, Fez, Rabat, İfran, Agadir kentlerinde konut, saray, üniversite gibi yapıların üzerine yaptığı çalışmalarda, Fas’ın kültürel özelliklerini iyice özümsemiş ve bu özelliği nedeniyle de, Kral II. Hasan, caminin tasarımı için  mimar Marcel Pinseau’ya görev vermiş.  Seçilen 12 hektarlık alan üzerinde, cami inşaatına 1980 yılında başlanmış ve 1993 yılında bitirilmiş. Geleneksel Fas mimarisine uygun olarak projelendirilmiş ve yapılmış.

Kral II. Hasan Camii’nin, Mekke’deki Mescid-i Haram’dan sonraki en büyük cami olduğu söylendi, ama bundan çok emin değilim. İran’da ve Endonezya’da da büyük camiler var.  Atlas Okyanusu kıyısında, iki katlı tasarlanan caminin kapalı bölümünde 25.000 ve avlusunda 75.000 olmak üzere, toplam 100.000 kişi ibadet edebiliyor.

Caminin  oturduğu alan 200X100 m. ölçüsünde. Minare, kare kesitli olup kenarı 25 m  ve yüksekliği 210 m. Daha önce, bu kare kesitli minare formunu Endülüs’te sonradan kiliseye dönüştürülen Sevilla Katedralinde ve Kurtuba (Cordoba) Camiinde görmüştüm. Endülüs’te Kuzey Afrika’nın mağribilerinin kültürel izleri, bunlar. Bu izleri Kral II. Hasan Camiinde de görmek mümkün. At nalı kemerler, duvarlarda özellikle mavinin çeşitli tonlarında olmakla birlikte, zıt renkli geometrik desenli seramik kaplamalar,  sekiz köşeli yıldızların yerleştirildiği kalem işli ahşap tavanlar, avlunun çevresine yerleştirilmiş çeşmeler ve sekiz köşeli fıskiyeler camide görülen kültürel izlerden bazıları. Bu mimari özellikler, Marakeş’teki Bahia sarayında da görülüyor. https://danyalasik.wordpress.com/2019/11/14/bahia-sarayi/

Avluyu çevreleyen revaklar caminin sınırını belirliyor. Caminin görkemini kapatmayacak bir yüksekliği var. Avluya, sağlı ve sollu revakların arasındaki açıklıktan giriliyor. Ben; minare, avlu ve sağlı, sollu revakların yerleşimini Paris’teki Trocadero’ya benzetiyorum. Sağlı, sollu revaklar; Palais de Chaillot’daki Mimarlık ve Ulusal Deniz müzelerine, avlunun devamındaki minare de Eiffel (Eyfel) kulesine karşılık geliyor. Avlu boydan boya geçildikten sonra minareye ulaşılıyor. Minare, camiden ayrı bir kule gibi yükseliyor. Cephesi geometrik desenlerle bezenmiş. Fas’ta minarelerde hoparlörler yok. Müezzinler, şerefelere çıkarak ezan okuyor. Minare’yi geçer geçmez, uzun kenarın ortasındaki kapıdan, görevliye müslüman olduğumu söyleyerek ve galoş giyerek cami içine girdim. Caminin içi; tavanlar, duvarlar, fil ayakları ve pencerelerdeki süslemeler hayranlık uyandırıyor. Casablanca’nın Mekke’ye ve caminin de Kâbe’ye göre konumu nedeniyle, mihrap  güneydoğu cephesinde. Kubbesi olmayan caminin iç kısmına, kalem işli tavan bölümlerinin arasında mihraba yakın bölüme içeriden bakıldığında kubbe şeklinde bir tavan görülmektedir.

Haklı olarak, Faslılar kendi mimari özelliklerini ortaya koyan bu büyük cami ile gurur duyuyorlar. Caminin bazı bölümleri ziyaretçilere kapalı (bantlar çekilmiş) olduğu için, içinin her tarafını gezemedim. Ama gezdiğim bölümleri de, caminin görkemini görmeye yetti. Çektiğim fotoğrafları da aşağıdaki ”Görseller” bölümünde bulabilirsiniz. Bir sonraki yazımda buluşmak üzere hoşça kalın, dostlar.

GÖRSELLER:https://photos.app.goo.gl/hZo9CxAd5zt1CH5e7