Eski notlarımı karıştırırken İlyas Bey Camii fotoğraflarını buldum. Bugün sizlere Aydın’ın Didim ilçesi sınırları içinde bulunan Balat köyündeki İlyas Bey Camii ve Külliyesi’nden bahsedeceğim. Aslında, Ağustos, 2016 tarihinde Milet Antik kentini gezerken, Antik Kentin güney tarafındaki Milet müzesine gidişim sırasında uğramıştım. ”Milet” başlıklı yazımda İlyas Bey Camii’nden bahsetmezken, Milet Antik Kenti ile ilgili çektiğim fotoğrafların arasına İlyas Bey Camii fotoğraflarını da koymuşum.

İlyas Bey Külliyesi; Batı Anadolu’da, Menteşeoğulları Beyliği döneminde İlyas Bey’in emri ile (1404) inşa edilmiş, cami merkezli bir yapılar topluluğudur. Bu topluluk (külliye) içinde cami, medrese, hamam, imaret ve hazireden oluşmaktadır. Ben sadece Cami ve caminin avlusunda bulunan Medrese bölümünü gezdim. Hamam ise daha uzak bir mesafedeydi.

İlyas Bey Camii; kare planlı olup, tek kubbeyle örtülmüş. Kubbe 14 m. çapında olup yassı tuğla ile örülmüş. İçten bakıldığında harika bir işçiliği olduğu görülüyor.

Kubbeye, gösterişli dört köşeyle geçiliyor. Köşelerin içleri üçgen şekilli ve mukarnaslı (geometrik süsleme). Kubbenin üstü alaturka kiremit kaplı. Son cemaat yeri bulunmuyor. Muhtemelen, avlu bu amaç için kullanılıyordu. Milet Antik kentinden getirilen devşirme mermer bloklar kullanılmış. Kuzey yönündeki Taç kapı, bir eyvan içinde olup üç kemerden oluşuyor. Orta kemeri diğerlerinden ayıran iki mermer sütun yerleştirilmiş. Giriş kapısı, bu iki sütun arasında yer alıyor.

Taç kapının sağındaki köşede 1955 yılında olan deprem nedeniyle yıkılmış halde bulunan minare, kürsüsü (kaidesi) ile birlikte görülüyor. Mihrabı çok görkemli. Mihrap nişinin üst bölümü mukarnaslı. Mihrap nişi, palmetli (palmiye ağacından esinlenen süsleme) iki kenarla çevrelenmiş. Üst kenara sağlı sollu birer kandil yerleştirilmiş.

Üzerleri kemerle hareketlendirilmiş dikdörtgen altlı üstlü iki sıra pencere düzeni bulunuyor. Alt pencereler demir parmaklıklı. Üst pencerelerin alınlıklarında turkuaz çiniler kullanılmış. Ayrıca kubbe kasnağında da pencereler yer alıyor. Böylece cami iç mekânı yeterince gün ışığı alıyor. Caminin kuzey yönünü çevreleyen U şeklindeki yapı ”Medrese” bölümü. Avlunun üç tarafını kuşatan yapı kesme taşlardan örülmüş olup, öğrenci hücrelerinden ve eyvanlardan oluşuyor. Kuzeyde, avluya giriş kapısın yanındaki eyvan alaturka kiremit kaplı bir kubbe ile örtülü. Öğrenci hücrelerinin çatı bölümleri yıkık durumda olup, bu bölümler, ahşap direkler üzerinde bir çatı ile koruma altına alınmış.

İlyas Bey Külliyesi, Anadolu Beylikleri dönemi mimarisinin güzel bir örneği olup, zarif süslemeleri ile ve Milet Antik Kenti ile birlikte bölgenin kültürel mirasına katkı sağlıyor.

Bir başka yazımda buluşmak üzere esen kalın sevgili dostlar.