15-19 Haziran 2024 tarihleri arasında, Ankara Üniversitesi Gezginleri olarak, Azerbaycan’a gerçekleştirdiğimiz gezide, Bakü’nün 67 km. batısında yer alan Kobustan Milli Parkı’nı ziyaret ettik. Azerbaycan Türkçesi’nde Qobustan, ya da Gobustan. Kobu ya da Gobu; Türkçe’de dağ geçidi, boşluk ve yarı çöl anlamına geliyor. Gobi (Çölü) kelimesi de Gobu ile aynı anlamda kullanılıyor. Kobustan; Büyüktaş (Böyükdash), Küçüktaş (Kichikdash) ve Çingirdağ (Djingirdagh) yükseltilerinden ve bunların arasındaki geçitlerden oluşuyor. Alan içinde çamur ve balçık volkanları da varmış, ama ben bunları görmedim.

Eski bir kervan yolu üzerinde bulunan Kobustan’da milli park alanında kaya resimleri, 1939 yılında, Azerbaycanlı arkeolog İshak Caferzade tarafından keşfedilmiş. II. Dünya Savaşı nedeniyle kesintiye uğrayan kazılar, 1947 yılında tekrar başlamış. 20 yıllık bir çalışmanın sonucunda 3500 den fazla petroglif ortaya çıkarılmış. Bugün bin kadar kayanın üzerinde birbirini tekrar eden, toplam 5000 in üzerinde, hayvan, insan, avlanma ve dans şekilleri bulunmaktadır.

Kobustan Milli Parkı’nın bir diğer adı ”Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı ya da Qobustan Dövlet Tarixi-Bedii Qoruğu” dur.

Milli Park’ın girişindeki müzede; Dünya tarihi ile ilgili Paleolitik, Neolitik, Bronz ve Demir çağları ve yakın çağlar anlatılmaktadır.

Yine bu dönemlere ait flora ve faunadan örnekler, bölgedeki yaşamı yansıtan av ve dans betimlemeleri, kullanılan el aletleri, çanak ve çömlekler, sosyal yaşamla ilgili canlandırmalar, Küçüktaş’tan getirilen neolitik döneme ve Büyüktaş’tan getirilen bronz döneme ait buluntular da müze içinde sergilenmektedir.

Müze binasının 1,8 km. kuzeyinde bulunan Küçüktaş’ta Neolitik döneme ait petroglifleri görmeye gittik. Müze biletiyle giriş yapılıyor. Dik bir yokuştan çıkılıyor. Büyük kayalar birbirinin üstüne devrilerek, aralarında geçitler ve kovuklar oluşmuş.

Bu geçit ve kovuk duvarlarına Neolitik dönemin sanatçıları insan (avcılar, dansçılar vb.), hayvan figürleri (deve, keçi, geyik, boğa vb.) işlemiş. 3000-4000 yıl öncesi av sahneleri kovukların duvarlarını süslüyor.

Bu bölgenin kervan yolu olduğunu gösteren deve kervan motifleri de işlenmiş. Bir kayanın üzerinde yere kazınmış 10-40 cm. çapında ve 10-20 cm derinliğinde çukurlar bulunuyor. Bu çukurların yağmur suyu ve kurban kanının toplanmasında ve yemek yapımında kullanıldığı düşünülüyor.

Bölgedeki kovuklarda 30.000 civarında taş alet örnekleri, hayvan kabuklarından yapılmış takılar, 10.000 civarında kemikten yapılmış malzeme, sarı aşı boyası kalıntıları ve seramik parçaları bulunmuş.

Ayak izlerimizi bıraktıktan sonra, Gence kentine gitmek üzere, Kobustan Milli Park’ından ayrıldık.

Bir başka yazımda buluşma üzere, esen kalın, sevgili dostlar.

GÖRSELLER: https://photos.app.goo.gl/NDHfUDpA6eNXSiLd6