Knez Mihailova caddesi (Ulica Knez Mihailova), Belgrad kentinin önemli bölgelerinden (landmark) biri. Kalemegdan parkından, Terazi (Terazije) meydanına uzanan bir km.lik yayalaştırılmış bir cadde. Tarihi ve kültürel alan olarak, 1964 yılında yasayla, koruma altına alınmış. At üzerindeki Knez Mihailova heykelinin bulunduğu Cumhuriyet (Republic) meydanı ile Terazi meydanı kısa bir caddeyle birleşiyor, neredeyse tek bir meydan gibi. Knez Mihailova caddesine adını veren de at üzerindeki Knez (Prens) Mihail.

Sırbistan’da Osmanlı’ya ilk isyan eden Kara Yorgi (Karadordeviç-Karacorceviç). İkinci isyanı başlatan ise Prens Miloş Obrenoviç. Uzun mücadelelerden sonra Osmanlı tarafından Sırp prensi olarak tanınmış ve Sırbistan’ı kurduğu Obrenoviç hanedanlığı yönetmiş. Caddeye adını veren Knez Mihail, torun III. Mihail Obrenoviç.

Roma döneminde adı Singidunum olan toprak ve ahşap kullanılarak yapılan Belgradın bu bölgesi, Knez Mihailova caddesi (Via Cardo) ve Öğrenci meydanından (Studenski Trg) oluşuyormuş. Bu alanda 1. ve 2. yüzyıla ait Roma mezarları bulunmuş. Çevreden akedük (aquaduct) ve borularla Terazi meydanına getirilen su, bir akedükle Knez Mihailova caddesi boyunca Singidunum’a taşınıyormuş. Terazi meydanı, İstanbul’da Taksim meydanının karşılığı olup, suyun taksim edildiği yer, yani maksemdir.

16. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı, bu bölgenin gelişmesi için Knez Mihailova caddesine, mevcuda paralel, ikinci bir su şebekesi, üzerine çeşmeler ve bölgeye beş adet cami yapmış. Ancak, günümüze kadar ulaşan sadece Bayraklı camiidir.

Bölgede kıvrımlı ve dar sokaklar bulunurken, Avusturya’nın işgali döneminde, 1717 yılında Osmanlıdan kalan eski evler ve camiler yıkılıp, yerine yeni binalar yapılmaya başlanmış. 19. yüzyıla gelindiğinde Sırp prensi Alexander Karadordeviç, Knez Mihailova üzerine içme suyu için Delijska çeşmesini (cesma) yaptırmış.

Yakında da Ulica Delijska sokağı var. Delijska adını, Osmanlı ordusunun ön saflarında çarpışan Delilerden adını almaktadır. Orduya rehberlik yaptıkları için Delil olarak adlandırılan bu grup, korkusuz olmaları ve üzerlerindeki tüyler ve Anadolu parsı kıyafetleri nedeniyle, daha sonra Deli olarak olarak adlandırılmışlar. Muhtemelen bu birliklerin konuşlandıkları yer buralardı.

1848 öncesinde, Delijska çeşmesinden Kalemegdan parkına kadar bölüm (Kralja Petra sokağı dahil) dar bir sokak olarak uzanıyormuş. Emilijan Josimoviç’in 1867 yılında hazırladığı Belgrad’ı düzenleme planı, 1869 yılında uygulamaya konulmuş. Doğu tarzı bir kentten batı tarzı bir kente dönüş uygulaması. Knez Mihailova caddesi bugünkü görünümünü almaya başlamış ve Kalemegdan ağaçlıklı alan ile kent merkezini buluşturan bir aks haline gelmiş. Varlıklı Sırp aileler ve ticaret adamları, bu cadde üzerinde apartmanlar, konaklar ve iş yerleri yaptırmışlar. Bugün bu cadde üzerindeki binalar, o dönemden kalma. Prens (Knez) Mihail Obrenoviç bir suikasta kurban gidince de onun adını caddeye vermişler. Genç Çalışma Eylem grubu gönüllüleri, 1949 yılında, caddenin yenilenmesine katılmışlar. 20. yüzyılın başlarında, tüccar Vlada Mitiç tarafından, ilk alışveriş merkezi (department store) açılmış. 1987 yılında yayalaştırılmış. Delijska Cesma beyaz mermer kullanılarak bugünkü hale getirilmiş. 2010 yılından itibaren varlıklı Sırp işadamları, holdingler Knez Mihailova caddesinde yer seçmeye başlamışlar. Binaların cepheleri röliyeflerle, ferforje korkuluklu balkonlar, kemerli kapılar, kemerli pencerelerle süslenmiş.

Yayalaştırılmış bu renkli caddedeki bazı binaların alt katlarında restoran, bar ve kafeler yer alıyor.

Sokak müzisyenleri de caddeye ayrı bir renk ve hava katıyor. Aralarında iyi virtüöz olanları da var. Bu atmosferde biraz soluklanmak ve müzik dinlemek çok keyif verici.

Caddenin ortasında bir grup ressam sehpalarını kurmuş. Ya tuvallerini renklendiriyorlar, ya da yaptıkları resimleri satıyorlar. Eski plak, dergi ve kitapçılar da Belgrad’ın bu güzel köşesinden uzak kalmamış.

Pusetlerinde ya da yanlarında çocuklarını gezdiren aileler, köpeklerini gezdirenler, benim gibi fotoğraf çekenler, alışverişe çıkanlar, Kalemegdan’dan Terazi meydanına, ya da tersine giden turistler. Kulağıma çalınan Türkçe sözler. Gecesi de ayrı bir keyif. Belgrad, Knez Mihailova caddesinde yaşıyor.

Umarım, Knez Mihalova caddesini yeterince anlatabilmişimdir. Bir başka yazımda buluşmak üzere esen kalın, sevgili dostlar.

GÖRSELLER: https://photos.app.goo.gl/ULfcfTHf9Hq4sy8D7