Birden fazla mineralin bir araya gelmesiyle, doğal olarak oluşmuş kütlelere kayaç (taş) adı verilmektedir. Bunlar daha sonra parçalanıp ufalanarak toprağı oluşturur.

En eski kayaçın yaşı 4 milyar yıl olarak hesaplanıyor. Dünya, 4.5 milyar yıl önce kızgın gaz kütlesi  halindeyken, soğumaya bağlı olarak, dış yüzeyi katılaşarak kabuk oluşmaya başlamış. İşte, ilk kayaçlar bunlar. Gittikçe, kabuk kalınlaşmaya başlamış olmasına rağmen, hala Dünya ölçeğine göre, ince bir tabakadır.

Bu ince tabakada üç tip kayaçtan söz edilir. Püskürük (mağmatik),  tortul ve başkalaşım (metamorfik) kayaçlar. Püskürük olanlar; mağmadan erimiş halde (lav) yeryüzüne çıkıp donanlar (granit, trakit, bazalt vs). Tortul kayaçlar; yeryüzündeki kayaçların dış etkenlerle  (rüzgar,su aşındırmaları vs.) bir yerden başka bir yere taşınmaları ve üst üste yığılmalarıyla oluşanlar. Bunlar genelde tabakalar halinde görülür ve kum taşı (sand stone) ve kil taşı (clay stone) bunlara örnektir. Başkalaşım kayaçlar ise; asıl yapısını değiştirip farklı bir özellik kazananlar. Kirecin mermere dönüşmesi gibi.

Doğanın, sanatını yaygın olarak uyguladığı kayaç tipi; tortul kayaçlardır. Farklı çeşitte ve renkte mineraller harmanlanarak, birbirleriyle karışarak ve tabakalaşarak kayaları oluşturur. İşte, doğa bu malzemeyle oynayarak soyut yeni şekiller, yeni renk armonileri yaratır. Daha önce, hiç farkına varmadığım bu sanatla, ilk kez 1978 yılında Arizona’da karşılaşmıştım. Painted Desert (Boyalı Çöl). Yine Colorado nehri, geçtiği kanyonlarda tortul kayaçları çizerek sanatını uygulamış.

Antik Petra bölgesi de tortul kayaçlardan, yani kum taşlarından oluşmuş. Ama, Ürdün’deki Petra antik kentinin bulunduğu bölge bir başka farklı. Ya da bana öyle geldi. Burada, doğa çok ince çalışmış. Paletindeki renkler; çoğunlukla kırmızı ve tonları pembe ve gül kurusu olmakla birlikte, sarı ve çok çeşitli renkleri, ince fırçasıyla işlemiş. Bu tablolar, çoğunlukla Sig kanyonunda ve Qasr al-Bint sonrası 900 basamakla çıkılan Ad-Deir (Manastır) yolunda görülmektedir.

Doğanın sanat elinin, yarattıklarını geniş bir şekilde, ek’teki ”Görseller” bölümünde göreceksiniz. Keyifle izlemenizi diliyorum.

GÖRSELLER:https://photos.google.com/share/AF1QipOsGMenGpmOYHE2DU2DMpV8xMYYcmw1Hm7yiB3ZursAOHKL9Yk594dHGtsgGYZt_Q?key=Uk8tZDliVEMtU2hQVHdlNjJaVVJMWWJHNjRBTEVn